100 – lecie Odzyskania Niepodległości w Janowie Lubelskim. Pułkownik Władysław Belina – Prażmowski. Janowskie pamiątki – luty 2018 r.
Hej, tam od Krakowa,
Modra Wisła płynie,
Szemrzą fale – fale szemrzą,
Piosnki o Belinie - piosnki o Belinie.
W zimowe przedpołudnie, 14.02.2018 r. grupa członków PTTK - seniorów z Oddziału Rejonowego Polskiego Związku Emerytów, Rencistów i Inwalidów w Janowie Lubelskim wyruszyła na spacer po Janowie Lubelskim, śladem miejsc związanych z twórcą kawalerii legionowej – pułkownikiem Władysławem Beliną – Prażmowskim (1888 – 1938).
W momencie wybuchu Wielkiej Wojny w 1914 r. sam Janów - położony w Zaborze Rosyjskim, na pograniczu z Zaborem Austriackim - nie ucierpiał zbytnio w działaniach wojennych, choć znajdował się na trasach przemarszów i był siedzibą władz cywilnych i wojskowych. Ale już na terenie Powiatu Janowskiego i na jego obrzeżach dużych bitew było kilka. Warto nadmienić, że wtedy Powiat miał powierzchnię 2 597 km2 (dziś to 875 km2) a w skład wchodził też Annopol, Zaklików, Kraśnik, Urzędów, Wilkołaz i Zakrzówek. Na tym terenie miała miejsce I Bitwa Kraśnicka w 1914 r. oraz II Bitwa Kraśnicka w 1915 r. W październiku 1914 r. oraz w maju i czerwcu 1915 r. miały miejsce zacięte walki o przeprawy na Sanie, znane jako Bitwy Rudnickie.
Istotnym w tych dociekaniach jest, że w II Bitwie Kraśnickiej, u boku Austrii przeciwko Rosji brała udział I Brygada Legionów Polskich Józefa Piłsudskiego, w skład której wchodził również 5 szwadron ułanów rotmistrza Beliny- Prażmowskiego. Bliskie okolice Godziszowa też były miejscem bitwy a licznych poległych pochowano na Cmentarzu Bialskim. W czasie II Bitwy Kraśnickiej na folwarku w Godziszowie mieściła się Kwatera Główna 4 Armii Austriackiej, w której przebywał jej dowódca Arcyksiążę Józef Ferdynand Salwator i członkowie jego sztabu.
Te fakty wskazują, że późniejszy, kilkunastoletni pobyt majora a później pułkownika Beliny na Ziemi Janowskiej nie był przypadkowy. Jednak bitewne działania i późniejsza praca dla Ojczyzny tego zasłużonego Legionisty nie są u nas zbyt dobrze znane a jego dokonania nie są należycie upamiętnione. Trzeba też zaznaczyć, że nieliczne publikacje o naszym bohaterze są fragmentaryczne i rozproszone.
Jak czytamy - w 1917 r., po odmowie przysięgi wierności państwom centralnym ówczesny major Belina osiadł wraz z rodziną w bliskim Godziszowie, dzierżawiąc tam od Ordynacji Zamoyskiej majątek ziemski. Tam też w 1923 r. odbył się chrzest syna już pułkownika Beliny - Janusza i córki Aliny a ojcem chrzestnym Janusza był sam Marszałek Józef Piłsudski. W naszym mieście pułkownik Belina zamieszkiwał z rodziną w latach 1927 – 1929, w domu przy ul. Jana Zamoyskiego. W tym czasie pełnił wiele funkcji publicznych, między innymi Prezesa Okręgowego Zarządu Kółek Rolniczych, Prezesa Powiatowej Komisji Drogowej, Prezesa Komisji Rolnej. Kandydował też (choć bez powodzenia) do Sejmu. Przed wyjazdem do Krakowa w 1929 r., w uznaniu zasług jego imię nadano ulicy Bialskiej a to imię ulica nosiła do czasu okupacji Niemieckiej. Rada Gminy Kawęczyn mianowała pułkownika Belinę Obywatelem Honorowym a od Straży Ogniowej w Godziszowie - którą założył - otrzymał tytuł Honorowego Prezesa. Współcześnie sława pułkownika Beliny została ożywiona przez nadanie jego imienia Publicznej Szkole Podstawowej w 1991 r. (to imię PSP nosiła do wprowadzenia Gimnazjum w 1999 r.).
Spacer grupa PTTK rozpoczęła od Urzędu Miejskiego – gdzie w USC znajduje się księga chrztu dzieci pułkownika Beliny. Później zatrzymano się przy budynku dawnego Sejmiku Powiatowego i przy domu gdzie mieszkał. Grupa odwiedziła też
Publiczną Szkołę Podstawową - dawne Gimnazjum, gdzie w holu znajduje się tablica pamiątkowa Patrona a w Bibliotece Księga Honorowa – opis dokonań pułkownika Beliny. Spacer zakończono w Bibliotece Pedagogicznej, gdzie członkowie Koła PTTK korzystają z księgozbioru a także z pomocy w zbieraniu materiałów krajoznawczych, historycznych i regionalnych.
Celem działań OR PZERiI oraz PTTK jest przygotowanie się do zaplanowanych rajdów do miejsc pamięci w Godziszowie i do Cmentarza Wojennego w Białej - upamiętniających 100 – lecie Odzyskania Niepodległości.
Teraz popatrzmy na foto XIX – wiecznych obiektów w naszym mieście, kryjących
jeszcze niejedną tajemnicę ….
Antoni Sydor – OR PZERiI, Przewodnik Turystyczny, Sekretarz Koła PTTK w
Janowie Lubelskim
Foto: Internet, Jarosław Lalik – Przewodnik Terenowy, Prezes Koła PTTK w
Janowie Lubelskim
Janów Lubelski, 20.02.2018 r.