Koło PTTK Ziemia Janowska w Janowie Lubelskim
                                                      Oddział PTTK w Zamościu

 Pomimo kolejnych obostrzeń stanu korona wirusa członkowie Koła Terenowego PTTK „Ziemia Janowska” i pracownicy Biblioteki Pedagogicznej w Janowie Lubelskim przeprowadzili działania z okazji Światowego Dnia Wody w Janowie Lubelskim – 2021 r. a dotyczyły one czystości wody ozdób naszego miasta: rzeki Białej (Białki) i Źródliska.
Trzeba podkreślić, że była to kontynuacja działań z 2012 r. (III Konferencja Ekologia i Ochrona Środowiska na Ziemi Janowskiej) oraz działań z 2019 r. i 2020 r.
Wobec stwierdzonej w 2020 r. mętnej wody Białki i zalegających tam odpadów postanowiono znaleźć przyczynę tego stanu rzeczy. Postanowiono też uzyskać wskazówki do poprawy tego środowiska wodnego. W podjętych działaniach otrzymano niektóre wyniki badań czystości rzeki Białej (Białki), poszukiwano diagnoz, ekspertyz, raportów, planów i programów ochrony środowiska, strategii rozwoju. Poszukiwano też możliwości własnych oględzin wody przy pomocy mikroskopu (metoda zapożyczona z Parku Narodowego Gór Stołowych), co tym razem się nie powiodło z braku takiego sprzętu w Janowie i okolicach.
Pierwotne zamiary grupowego wyjścia do Źródliska i nad Białkę oraz pogadanek a nawet dyskusji zdalnej zweryfikowały kolejne obostrzenia stanu korona wirusa. Wobec tego dolinę Białki (Białka i Źródlisko) odwiedzano indywidualnie a wrażenia omawiano na spotkaniach KT PTTK ZJ. Zwrócono uwagę na mętność ciemną Białki w okresie wezbrania wiosennego (roztopy). Po letnich deszczach nawalnych była mętność ciemna ale i żółtawa (less). Wezbrania skutkowały naniesionymi z górnego odcinka rzeki odpadami (butelki, puszki) w nurcie rzeki i w jej korycie. Odpady zalegały też w otoczeniu, okresowo sprzątane przez pracowników Gminnych. W rzece nie zauważono jakichkolwiek ryb a w okolicy tylko nieliczne pary kaczek (ciekawe czym się żywią?).
W działaniu edukacyjnym, w Zespole Szkolno – Przedszkolnym w Janowie Lubelskim przeprowadzono konkurs plastyczny o wodach dla dzieci podhasłem „Bądź ekologiczny – szanuj wodę”. Sponsorzy, Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Rzeszowie, Janowski Klub Rotary ufundowali nagrody książkowe o gospodarce i środowisku wodnym oraz upominki. Powiatowa Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna w Janowie Lubelskim przygotowała film o postępowaniu i technologii badania wody dla celów komunalnych i technologicznych.
W celu podsumowania całości, we współpracy z PGW WP RZGW w Rzeszowie w dniu 26.03.2021 r. zorganizowano ograniczone spotkanie w Bibliotece Pedagogicznej . Tam specjaliści z PGW Wody Polskie – Pan Krzysztof Gwizdak i Pani Ewa Smolińska przedstawili prezentację o stanie gospodarki wodnej w skali globalnej, regionalnej i lokalnej. Prelegenci zwrócili uwagę, że rzeka Biała (Białka) według oceny Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Lublinie w jej górnym odcinku (Gmina Godziszów) nie ma dobrych wyników czystości. Wymaga to szczególnej uwagi w postaci kontroli i monitoringu czystości wody oraz starań o inwestycje poprawy gospodarki wodno – ściekowej.
W dyskusji wyjaśniano zawiłości pomiędzy wieloma instytucjami zajmującymi się czystością wód. Przytoczono dane Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego w Lublinie (Vademecum Samorządowca), że dostępność ludności do sieci kanalizacyjnej w 2019 r. w Powiecie Janowskim wynosiła tylko 30,7 % a w Gminie Janów Lubelski 78,7 %. Ulokowało to Gminę Janów Lubelski na 20 miejscu w Województwie Lubelskim (na 213 gmin). Gmina Modliborzyce zajmowała 131 miejsce, Gmina Potok Wielki – 188 miejsce a pozostałe gminy z 0,0% dostępem na równorzędnych miejscach: 193. Władze wojewódzkie (z uwagi na ostatnie miejsce w kraju w dostępności sieci kanalizacji) podejmują intensywne działania naprawcze. Przykładem są dotacje dla samorządów na takie inwestycje (w tym dla Potoka Wielkiego) w marcu br. Rozmawiano, że ten stan jest następstwem dawnych rozwiązań, gdzie w budownictwie rozproszonym (głównie wiejskim) realizowano wielokilometrowe tanie sieci wodociągowe a wobec wysokich kosztów budowy sieci kanalizacyjnej i oczyszczalni - ścieki gromadzono w tymczasowych zbiornikach bezodpływowych (szambach). Nowym i problematycznym rozwiązaniem w tym zakresie były i są oczyszczalnie przydomowe.
Szukano sposobu zainteresowania czystą wodą rolników, przedsiębiorców i mieszkańców, w tym poprzez oczekiwaną odpowiedź na pytanie: dlaczego tak łatwo zlikwidowano Spółki Wodne a teraz nie mogą się odrodzić pomimo apeli i zachęt ekonomicznych dla rozproszonego rolnictwa?
Wyrażono zgodność, że tereny nad Białką mogą być udostępnione dla turystyki i rekreacji w postaci ścieżki rowerowej oraz chodnika z Zaolszynia do Centrum.
Nasi goście z uznaniem wypowiedzieli się o wysokiej dostępności do sieci kanalizacyjnej w Janowie i o efektywności naszej Oczyszczalni Ścieków. Byli pozytywnie zbudowani wzorcowym przeznaczeniem czystej wody ze Źródliska na potrzeby Zalewu Janowskiego, gdzie już dawno ulokowano rozwojową branżę turystyki i rekreacji a w przyszłości może będzie to również branża sportu i ochrony zdrowia.
Obiecali dalszą współpracę w zakresie poprawy czystości wód, również z propozycją rozwinięcia działań edukacyjnych.
Antoni Sydor – Przewodnik Turystyczny, Sekretarz KT PTTK „Ziemia Janowska”

27 stycznia 2021r.  Spotkanie w Bibliotece.

12 stycznia 2021r.  Zapraszamy na spotkanie